คู่มือการดูแลผู้สูงอายุระยะยาว (Long-term Care) | NTK GoodHealth
ความหมายและความสำคัญของ Long-term Care
Long-term Care (LTC) หรือภาษาไทยมักเรียกว่า “การดูแลผู้สูงอายุระยะยาว” หมายถึง ระบบการดูแลที่ครอบคลุมทั้งด้านร่างกาย จิตใจ และสังคมของผู้สูงวัย โดยเฉพาะกลุ่มที่มี ภาวะพึ่งพิง ซึ่งไม่สามารถช่วยเหลือตนเองได้ในชีวิตประจำวัน
long term care คือ การดูแลอย่างต่อเนื่องทั้งที่บ้าน ศูนย์ดูแลผู้สูงอายุ หรือโรงพยาบาล
ประเทศไทยมีโครงการจาก สปสช (สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ) และ กรมอนามัย ที่สนับสนุนบริการนี้ เช่น โปรแกรม 3C กรมอนามัย ที่ใช้ประเมินระดับการพึ่งพิง
👉 อ่านเพิ่มเติม สังคมผู้สูงอายุ
การประเมินภาวะพึ่งพิงผู้สูงอายุ
ภาวะพึ่งพิง หมายถึง ระดับที่ผู้สูงอายุไม่สามารถดำเนินชีวิตเองได้ ต้องอาศัยคนอื่นช่วยเหลือ ซึ่ง กรมอนามัย ได้แบ่งออกเป็น ผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิง 4 กลุ่ม ได้แก่
กลุ่มช่วยเหลือตัวเองได้บางส่วน
กลุ่มติดบ้าน
กลุ่มติดเตียง
กลุ่มระยะสุดท้าย
เครื่องมือประเมินที่ใช้กันคือ แบบประเมินผู้สูงอายุ 9 ด้าน (doc กรมอนามัย) เพื่อใช้ในการวาง care plan
ตัวอย่างการเขียน Care Plan ผู้สูงอายุ
ตัวอย่างการเขียน Care Plan ผู้สูงอายุ มักครอบคลุม
การประเมินสุขภาพกาย เช่น ความดัน เบาหวาน
การดูแลเรื่องโภชนาการ (อาหาร 5 หมู่ที่เหมาะกับวัยสูงอายุ)
การวางแผนกายภาพบำบัดและกิจกรรมฟื้นฟู
การติดตามและบันทึกใน caregiver แบบบันทึกการปฏิบัติงาน cg
👉 อ่านเพิ่มเติม โภชนาการผู้สูงอายุ
การดูแลผู้สูงอายุที่บ้าน
การดูแลที่บ้านถือเป็นหัวใจสำคัญ เพราะผู้สูงวัยมักรู้สึกสบายใจมากกว่า
ใช้บริการ รับดูแลผู้สูงอายุที่บ้าน ผ่าน cg (Caregiver)
ปรับสภาพแวดล้อม เช่น เพิ่ม ราวจับ ห้องน้ำผู้สูงอายุ
ติดตามสิทธิจาก กองทุนผู้สูงอายุ และ เงินผู้สูงอายุ
👉 อ่านเพิ่มเติม การจัดสภาพแวดล้อมผู้สูงอายุ
การเลือกศูนย์ดูแลผู้สูงวัย
หากครอบครัวไม่สะดวกดูแลเอง สามารถเลือก ศูนย์ดูแลผู้สูงอายุ โดยพิจารณา
การจดทะเบียนกับ กระทรวงสาธารณสุข
บุคลากรที่ผ่านระบบฝึกอบรมของ กรมอนามัย
บริการทางการแพทย์และฟื้นฟู
ค่าใช้จ่ายและสวัสดิการจาก สปสช เขต 6, สปสช เขต 8
การดูแลผู้สูงอายุติดเตียง
กลุ่มนี้ต้องการการดูแลพิเศษ เช่น
การป้องกันแผลกดทับ
การพลิกตัวทุก 2 ชั่วโมง
การทำกายภาพบำบัดเบื้องต้น (ท่าบริหารขา แขน)
สิทธิประโยชน์ เช่น เงินสงเคราะห์ผู้ป่วยติดเตียง 2567
👉 อ่านเพิ่มเติม กายภาพบำบัดผู้สูงอายุ
เทคนิคการเคลื่อนย้ายผู้สูงวัยอย่างปลอดภัย
ผู้ดูแล (Caregiver) ควรรู้วิธีเคลื่อนย้ายเพื่อลดอันตราย เช่น
ใช้ เตียงผู้สูงอายุปรับระดับ
ใช้สายรัดหรืออุปกรณ์เคลื่อนย้าย
อบรมทักษะผ่าน โครงการ สปสช
👉 สอบถามได้ที่ บริการเคลื่อนย้ายผู้ป่วย
การดูแลผู้สูงอายุในช่วงวาระสุดท้าย
หรือ End-of-life Care เป็นการดูแลที่เน้นคุณภาพชีวิต
การบรรเทาอาการเจ็บปวด (Palliative Care)
การดูแลด้านจิตใจและจิตวิญญาณ
การสนับสนุนจากทีมแพทย์และครอบครัว
สิทธิประโยชน์และสวัสดิการผู้สูงอายุ
เงินผู้สูงอายุ จ่ายทุกเดือน
กองทุนผู้สูงอายุ กระทรวงพัฒนาสังคม
โครงการ สปสช 2567 สนับสนุนอุปกรณ์และบริการทางการแพทย์
การเข้าถึง คู่มือสปสช 2567 และ ประกาศ สปสช 2567
👉 อ่านต่อได้ที่ สวัสดิการผู้สูงอายุ
การวางแผนการเงินสำหรับ Long-term Care
การดูแลระยะยาวมีค่าใช้จ่ายสูง ควรเตรียมล่วงหน้า เช่น
ประกันสุขภาพ
การเก็บเงินเข้ากองทุน
การใช้สิทธิจาก ระเบียบกองทุน สปสช 2567
การดูแลสุขภาพจิตผู้สูงอายุ
ป้องกัน ภาวะซึมเศร้า
จัดกิจกรรมกลุ่ม เช่น กิจกรรมผู้สูงอายุ
สนับสนุนจาก อบต. เช่น อบต เขาเพิ่ม ที่จัดโครงการสุขภาพจิต
👉 อ่านต่อได้ที่ สุขภาพจิตผู้สูงอายุ
โภชนาการและการออกกำลังกายสำหรับผู้สูงวัย
อาหารเน้น โปรตีน ย่อยง่าย วิตามิน
การออกกำลังกายเบา ๆ เช่น เดิน โยคะ
ใช้แนวทางจาก หลักการดูแลผู้สูงอายุตามหลัก 8 อ
👉 อ่านต่อที่ โภชนาการผู้สูงอายุ
การดูแลผู้สูงอายุระยะยาว (Long-term Care) ไม่ได้หมายถึงเพียงแค่การดูแลร่างกาย แต่ต้องครอบคลุมทั้ง สุขภาพจิต สวัสดิการ การเงิน และสิทธิประโยชน์จากรัฐ ครอบครัวและชุมชนจึงควรร่วมมือกัน เพื่อให้ผู้สูงวัยมีคุณภาพชีวิตที่ดีในทุกช่วงวัย
สามารถปรึกษาผู้เชี่ยวชาญของ NTK GoodHealth ได้ที่ Tel.0827916559 LINE. @ntkgood
คำถามที่พบบ่อย
1. Long-term Care คืออะไร?
Long-term Care หรือการดูแลผู้สูงอายุระยะยาว หมายถึง การดูแลต่อเนื่องทั้งด้านร่างกาย จิตใจ และสังคม โดยเฉพาะผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิง ไม่สามารถช่วยเหลือตัวเองในชีวิตประจำวันได้
2. ภาวะพึ่งพิง หมายถึงอะไร?
ภาวะพึ่งพิง หมายถึง สภาพที่ผู้สูงอายุไม่สามารถดูแลตนเองได้ ต้องมีผู้ช่วยเหลือ โดยกรมอนามัยได้แบ่งเป็น 4 กลุ่ม ได้แก่ ช่วยเหลือตนเองบางส่วน, ติดบ้าน, ติดเตียง และระยะสุดท้าย
3. ตัวอย่างการเขียน Care Plan ผู้สูงอายุ มีอะไรบ้าง?
Care Plan ผู้สูงอายุจะระบุเป้าหมายและแนวทางการดูแล เช่น การรับประทานอาหารที่เหมาะสม, การทำกายภาพบำบัด, การป้องกันแผลกดทับ และการติดตามสุขภาพจิต
4. การดูแลผู้สูงอายุติดเตียงควรทำอย่างไร?
ควรพลิกตัวทุก 2 ชั่วโมง, ใช้อุปกรณ์ช่วย เช่น เตียงผู้สูงอายุปรับระดับ, ดูแลแผลกดทับ และให้โภชนาการที่เหมาะสม พร้อมติดตามสิทธิจากกองทุนและเงินสงเคราะห์ผู้ป่วยติดเตียง
5. การเลือกศูนย์ดูแลผู้สูงวัยควรพิจารณาอะไรบ้าง?
ควรดูการรับรองจากกระทรวงสาธารณสุข, บุคลากรที่ผ่านอบรมจากกรมอนามัย, บริการทางการแพทย์และการฟื้นฟู และค่าใช้จ่ายที่เหมาะสมกับครอบครัว
6. สิทธิประโยชน์ผู้สูงอายุจาก สปสช และกองทุน มีอะไรบ้าง?
สิทธิที่สำคัญได้แก่ เงินผู้สูงอายุรายเดือน, เงินสงเคราะห์ผู้ป่วยติดเตียง, โครงการสปสชสนับสนุนอุปกรณ์ทางการแพทย์ และกองทุนผู้สูงอายุจากกระทรวงพัฒนาสังคม
7. โครงการ 3C กรมอนามัย คืออะไร?
โปรแกรม 3C ของกรมอนามัย คือระบบประเมินและติดตามผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิง โดยมีเป้าหมายเพื่อให้การดูแลเป็นไปตามมาตรฐานและวาง Care Plan ที่เหมาะสม
8. ผู้ดูแล (Caregiver) ต้องมีหน้าที่อะไรบ้าง?
Caregiver ต้องดูแลด้านสุขภาพร่างกาย จัดโภชนาการที่เหมาะสม ดูแลกิจวัตรประจำวัน ป้องกันแผลกดทับ และบันทึกข้อมูลใน caregiver แบบบันทึกการปฏิบัติงาน (CG) เพื่อส่งต่อทีมแพทย์
9. การดูแลผู้สูงอายุในช่วงวาระสุดท้ายทำอย่างไร?
ควรเน้นการบรรเทาอาการเจ็บปวด (Palliative Care), สนับสนุนด้านจิตใจ, ให้โอกาสครอบครัวได้อยู่ใกล้ชิด และจัดการสิทธิทางการแพทย์ตามระเบียบของ สปสช
10. Long-term Care ต่างจากการรักษาในโรงพยาบาลอย่างไร?
การรักษาในโรงพยาบาลมุ่งเน้นการแก้ไขอาการเฉียบพลัน ขณะที่ Long-term Care เน้นการดูแลต่อเนื่องระยะยาว ทั้งที่บ้าน ศูนย์ดูแล หรือในชุมชน เพื่อคุณภาพชีวิตที่ยั่งยืน