แนวทางการดูแลผู้สูงอายุที่มีโรคประจำตัว สำหรับครอบครัว – NTK GoodHealth
ผู้สูงอายุ หมายถึง คนสูงอายุ ที่ร่างกายเริ่มเสื่อมถอยตามวัย จึงมักเผชิญกับ โรคผู้สูงอายุ หรือ โรคชรา ซึ่งเป็น โรคที่พบบ่อยในผู้สูงอายุ เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง หัวใจ หรือข้อเสื่อม โรคเหล่านี้ไม่เพียงกระทบต่อคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ แต่ยังสร้าง ปัญหาผู้สูงอายุ ให้กับครอบครัวที่ต้องรับหน้าที่ดูแล
การดูแลผู้สูงอายุที่มีโรคประจำตัวจึงต้องคำนึงถึงหลายมิติ ทั้งทางกาย จิตใจ และสังคม การให้ความรู้กับครอบครัวเกี่ยวกับการดูแลสุขภาพที่ถูกต้อง รวมถึงการส่งเสริมสุขภาพเพื่อลดความเสี่ยงในการเกิดโรคซ้ำหรือภาวะแทรกซ้อน ถือเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง
นอกจากนี้ยังควรมีแนวทางที่ชัดเจนเกี่ยวกับ การดูแลสุขภาพของสมาชิกในครอบครัว ควรมีแนวทางในการปฏิบัติอย่างไร เช่น การจัดสภาพแวดล้อมในบ้านให้ปลอดภัย การติดตามอาการโรค การพาผู้สูงอายุไปพบแพทย์อย่างสม่ำเสมอ เพื่อให้ การดูแลผู้สูงอายุ มีประสิทธิภาพมากที่สุด
แนวทางการดูแล โรคที่พบบ่อยในผู้สูงอายุ
เมื่อเข้าสู่วัยสูงอายุ ร่างกายจะเผชิญการเสื่อมถอยของอวัยวะต่าง ๆ ทำให้เกิด โรคที่พบบ่อยในผู้สูงอายุ หรือที่มักเรียกว่า โรคชรา / โรคชราภาพ ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญของการเจ็บป่วยเรื้อรังและการเสียชีวิต การรู้จักโรคเหล่านี้และแนวทางการดูแลอย่างเหมาะสม จะช่วยลด ปัญหาผู้สูงอายุ และทำให้คุณภาพชีวิตดีขึ้น
1. โรคเบาหวานในผู้สูงอายุ
เกิดจากความผิดปกติของการผลิตหรือการใช้อินซูลิน ทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูง
แนวทางการดูแล ควบคุมอาหารที่เหมาะสม ออกกำลังกายเบา ๆ และตรวจระดับน้ำตาลอย่างสม่ำเสมอ
ครอบครัวควรเรียนรู้ การดูแลผู้สูงอายุ ที่มีโรคเบาหวาน เช่น การจัดเมนูอาหารที่ไม่หวานจัด
2. โรคความดันโลหิตสูง
ถือเป็น โรคผู้สูงอายุ ที่พบได้มากที่สุด หากไม่ได้รับการควบคุม อาจเสี่ยงต่อโรคหัวใจและไตวาย
แนวทางการดูแล รับประทานยาตามแพทย์สั่ง ลดเค็ม ลดอาหารแปรรูป และหมั่นตรวจวัดความดัน
การมีวินัยในการปฏิบัติตามแพทย์ถือเป็นการ ป้องกันโรคในผู้สูงอายุ ได้โดยตรง
3. โรคหัวใจและหลอดเลือด
มักเกิดจากพฤติกรรมสุขภาพ เช่น การสูบบุหรี่ ความเครียด และอาหารไขมันสูง
แนวทางการดูแล ควบคุมอาหาร ลดน้ำหนัก หลีกเลี่ยงความเครียด และเข้ารับการตรวจหัวใจตามกำหนด
เป็นตัวอย่างชัดเจนของคำถามที่ว่า การเจ็บป่วยของผู้สูงอายุเกี่ยวข้องกับพฤติกรรมสุขภาพอย่างไร
4. โรคข้อเสื่อมและกล้ามเนื้อ
ทำให้ผู้สูงอายุเดินลำบาก มีอาการปวดเข่าและข้อต่าง ๆ
แนวทางการดูแล กายภาพบำบัด การออกกำลังกายที่เหมาะสม เช่น เดินช้า ๆ โยคะเบา ๆ และการป้องกันการหกล้ม
5. โรคสมองเสื่อม
เป็นปัญหาสำคัญของ โรคชรา ทำให้สูญเสียความจำและการรับรู้
แนวทางการดูแล กระตุ้นสมองผ่านการทำกิจกรรม พูดคุยกับครอบครัว และตรวจสุขภาพจิตสม่ำเสมอ
การป้องกันถือเป็นหัวใจสำคัญของ การดูแลผู้สูงอายุ เพราะเมื่ออายุมากขึ้น ความเสื่อมของร่างกายย่อมหลีกเลี่ยงไม่ได้ แต่เราสามารถชะลอและลดความเสี่ยงของ โรคผู้สูงอายุ และ โรคชราภาพ ได้ด้วยการส่งเสริมสุขภาพที่เหมาะสม ทั้งในด้านโภชนาการ การออกกำลังกาย การตรวจสุขภาพ และการดูแลจิตใจ
1. การตรวจสุขภาพประจำปี
ช่วยค้นหา โรคที่พบบ่อยในผู้สูงอายุ ได้ตั้งแต่ระยะเริ่มต้น เช่น ความดัน เบาหวาน หัวใจ
ลดโอกาสเกิด ภาวะฉุกเฉินในผู้สูงอายุ จากการตรวจพบความผิดปกติทันเวลา
2. หลักการดูแลผู้สูงอายุตามหลัก 8 อ
เป็นแนวทางสำคัญของ การสร้างเสริมสุขภาพวัยผู้สูงอายุ
อ อาหาร – เลือกอาหารครบ 5 หมู่ ลดเค็ม น้ำตาล และไขมัน
อ ออกกำลังกาย – เคลื่อนไหวสม่ำเสมอ เช่น เดินช้า โยคะ กายบริหารเบา ๆ
อ อารมณ์ – รักษาจิตใจให้สดใส ลดความเครียด
อ อโรคยา – ไม่ใช้ยาเกินจำเป็น หมั่นตรวจร่างกาย
อ อบายมุข – งดบุหรี่ แอลกอฮอล์
อ อากาศ – อยู่ในที่อากาศถ่ายเทสะอาด
อ อนามัย – ดูแลความสะอาดร่างกายและที่อยู่อาศัย
อ อุบัติเหตุ – ป้องกันการหกล้มและอันตรายในบ้าน
3. การดูแลโภชนาการ
เลือกอาหารที่เหมาะสมกับโรค เช่น เบาหวานควรลดแป้ง ความดันควรลดเค็ม
ส่งเสริมการดื่มน้ำอย่างเพียงพอ ลดอาหารแปรรูป
นับเป็นส่วนหนึ่งของ การสร้างเสริมสุขภาพวัยผู้ใหญ่และผู้สูงอายุ
4. การออกกำลังกายและกายภาพบำบัด
ปรับกิจกรรมตามสภาพร่างกาย เช่น เดินช้า ว่ายน้ำเบา ๆ
ช่วยป้องกันโรคกระดูก ข้อเสื่อม และภาวะกล้ามเนื้ออ่อนแรง
การเคลื่อนไหวเป็นประจำยังช่วยลด โรคคนแก่ ที่เกิดจากการขาดการใช้งานร่างกาย
5. การดูแลสุขภาพจิต
ผู้สูงอายุที่อยู่บ้านลำพังอาจเสี่ยงต่อภาวะซึมเศร้า
ครอบครัวควรพูดคุย ทำกิจกรรมร่วมกัน เพื่อลด ปัญหาผู้สูงอายุ ทางอารมณ์
แนวทางการดูแลผู้สูงอายุที่บ้าน
การดูแลผู้สูงอายุที่บ้านถือเป็นสิ่งสำคัญ เพราะสภาพแวดล้อมที่คุ้นเคยช่วยให้ผู้สูงอายุมีความสุขและลดความเครียดได้ แต่ในขณะเดียวกัน ครอบครัวก็ต้องรู้วิธีจัดการเพื่อให้การดูแลมีประสิทธิภาพ ลดความเสี่ยงของ โรคผู้สูงอายุ และภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้น
1. การดูแลผู้สูงอายุติดบ้าน ติดเตียง
ผู้สูงอายุติดเตียงมีความเสี่ยงสูงต่อการเกิดแผลกดทับ การติดเชื้อ และโรคปอดบวม
แนวทางการดูแล พลิกตัวทุก 2 ชั่วโมง ใช้ที่นอนลม ดูแลโภชนาการ และตรวจสุขภาพผิวหนังอย่างสม่ำเสมอ
ควรมีการสื่อสารกับแพทย์หรือนักกายภาพบำบัดเพื่อป้องกันการเสื่อมของร่างกาย
2. การดูแลสุขภาพจิตผู้สูงอายุ
ผู้สูงอายุที่อยู่ลำพังอาจเกิดภาวะซึมเศร้าได้ง่าย
ครอบครัวควรใส่ใจ พูดคุย และทำกิจกรรมร่วมกัน
การจัดเวลาพาผู้สูงอายุไปทำกิจกรรมสังคมหรือชมรมผู้สูงอายุจะช่วยลด ปัญหาผู้สูงอายุ ด้านจิตใจได้
3. 10 วิธีดูแลผู้สูงอายุในครอบครัว
จัดบ้านให้ปลอดภัย ลดสิ่งกีดขวาง
จัดโภชนาการให้เหมาะสมกับโรคประจำตัว
ส่งเสริมการออกกำลังกายเบา ๆ
ตรวจสุขภาพประจำปี
ติดตามการใช้ยาของผู้สูงอายุอย่างเคร่งครัด
ดูแลสุขภาพจิต ลดความเหงา
จัดกิจกรรมกระตุ้นสมอง เช่น อ่านหนังสือ เล่นเกมฝึกสมอง
ป้องกันการหกล้มด้วยราวจับหรือแสงสว่างที่เพียงพอ
ใช้บริการ คนดูแลผู้สูงอายุ หากครอบครัวไม่สะดวก
ให้ความรักและการเอาใจใส่อย่างสม่ำเสมอ
4. การดูแลสุขภาพแบบผสมผสาน
อาจใช้ทั้งการดูแลโดยครอบครัวและการพึ่งพา การพยาบาลผู้สูงอายุ แบบมืออาชีพ
เช่น การดูแลผู้สูงอายุแบบไปกลับ (Day Care) เพื่อแบ่งเบาภาระของครอบครัว
การดูแลสุขภาพของสมาชิกในครอบครัว
ครอบครัวถือเป็นหัวใจหลักของ การดูแลผู้สูงอายุ โดยเฉพาะผู้ที่มี โรคประจำตัว เพราะผู้สูงอายุมักต้องการทั้งการดูแลทางกายและการสนับสนุนด้านจิตใจ การมีครอบครัวที่เข้าใจและรู้แนวทางปฏิบัติที่ถูกต้อง จะช่วยลด ปัญหาผู้สูงอายุ และป้องกันการเกิดภาวะแทรกซ้อนได้
1. การดูแลสุขภาพของสมาชิกในครอบครัว ควรมีแนวทางในการปฏิบัติอย่างไร
ศึกษาความรู้เกี่ยวกับ โรคผู้สูงอายุ และ โรคที่พบบ่อยในผู้สูงอายุ เพื่อดูแลได้อย่างถูกต้อง
กำหนดตารางดูแล เช่น การให้ยา การตรวจสุขภาพ การติดตามอาการ
สร้างบรรยากาศในบ้านที่ปลอดภัยและอบอุ่น
2. การมีส่วนร่วมของทุกคนในครอบครัว
ลูกหลานควรช่วยกันแบ่งหน้าที่ เช่น บางคนดูแลด้านอาหาร บางคนดูแลการนัดพบแพทย์
การแบ่งเบาภาระช่วยลดความเครียดของคนดูแลผู้สูงอายุ (Caregiver Burnout)
หากจำเป็นสามารถใช้บริการ คนดูแลผู้สูงอายุ มาช่วยในบางช่วงเวลา
3. การเรียนรู้ทักษะการพยาบาลผู้สูงอายุเบื้องต้น
ครอบครัวควรรู้วิธีตรวจสัญญาณชีพ เช่น ความดัน ชีพจร น้ำตาลในเลือด
ฝึกทักษะการปฐมพยาบาลกรณีฉุกเฉิน เช่น การช่วยฟื้นคืนชีพ (CPR)
เรียนรู้วิธี การพยาบาลผู้สูงอายุ เช่น การจัดท่าทาง การให้อาหารทางสายยาง หรือการดูแลผู้สูงอายุติดเตียง
4. ความใส่ใจด้านจิตใจและสังคม
การพูดคุย การให้กำลังใจ และการทำกิจกรรมร่วมกัน เป็นวิธีลดความเหงาและความวิตกกังวล
ส่งเสริมให้ผู้สูงอายุมีส่วนร่วมในกิจกรรมครอบครัว เพื่อไม่ให้รู้สึกว่าเป็นภาระ
การส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุ
การส่งเสริมสุขภาพเป็นกุญแจสำคัญในการป้องกัน โรคผู้สูงอายุ และช่วยยืดอายุการใช้งานร่างกายให้แข็งแรง แม้เข้าสู่วัยชราแล้วก็ตาม การดูแลอย่างต่อเนื่องทั้งด้านร่างกาย จิตใจ และสังคม จะช่วยให้ผู้สูงอายุมีคุณภาพชีวิตที่ดี ลด ปัญหาผู้สูงอายุ และลดความเสี่ยงของ โรคที่พบบ่อยในผู้สูงอายุ ได้
1. การสร้างเสริมสุขภาพวัยผู้สูงอายุ
ปฏิบัติตาม หลักการดูแลผู้สูงอายุตามหลัก 8 อ อย่างเคร่งครัด เช่น อาหาร ออกกำลังกาย อารมณ์ และการป้องกันอุบัติเหตุ
เลือกกิจกรรมที่เหมาะสม เช่น เดินช้า ทำสวน หรือโยคะสำหรับผู้สูงอายุ
การเข้าร่วมชมรมผู้สูงอายุหรือกิจกรรมชุมชน ช่วยเพิ่มพลังใจและความมีคุณค่าในตนเอง
2. โภชนาการและการนอนหลับ
เลือกรับประทานอาหารครบถ้วน เน้นผัก ผลไม้ ธัญพืช และโปรตีนที่ย่อยง่าย
ลดเกลือ น้ำตาล และไขมัน เพื่อป้องกัน โรคคนแก่ อย่างเบาหวานและความดัน
การพักผ่อนที่เพียงพอช่วยฟื้นฟูร่างกายและลดความเสี่ยงของโรคหัวใจ
3. การออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ
ส่งเสริมให้ผู้สูงอายุออกกำลังกายวันละ 20–30 นาที
เน้นกิจกรรมที่ไม่หักโหม เช่น เดิน ว่ายน้ำเบา ๆ รำไทย หรือไทเก็ก
นอกจากป้องกัน โรคชราภาพ แล้ว ยังช่วยกระตุ้นสมองและลดโอกาสเกิดโรคสมองเสื่อม
4. การส่งเสริมสุขภาพจิตและสังคม
ให้ผู้สูงอายุได้มีโอกาสสื่อสารและทำกิจกรรมกับผู้อื่น
ลดการอยู่คนเดียวเป็นเวลานานซึ่งอาจนำไปสู่ภาวะซึมเศร้า
การทำงานอดิเรก เช่น วาดภาพ ทำอาหาร หรืออ่านหนังสือ เป็นการกระตุ้นสมองและอารมณ์ในเชิงบวก
5. การใช้ความรู้และทรัพยากรในการดูแล
ครอบครัวสามารถศึกษา แนวทางการดูแลผู้สูงอายุ pdf หรือเข้าร่วมการอบรม เพื่อเพิ่มทักษะการดูแล
องค์กรสาธารณสุขท้องถิ่นมักมีโปรแกรม การสร้างเสริมสุขภาพวัยผู้ใหญ่และผู้สูงอายุ ที่ครอบครัวสามารถเข้าร่วมได้
การดูแลผู้สูงอายุ ที่มีโรคประจำตัวเป็นเรื่องที่ครอบครัวและสังคมควรให้ความสำคัญ เนื่องจากผู้สูงอายุมักเผชิญกับ โรคผู้สูงอายุ และ โรคที่พบบ่อยในผู้สูงอายุ เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง โรคหัวใจ โรคข้อเสื่อม และโรคสมองเสื่อม ซึ่งล้วนเป็นปัญหาที่เกิดขึ้นจากความเสื่อมถอยตามวัยหรือที่เราเรียกว่า โรคชรา / โรคชราภาพ
สิ่งสำคัญคือการมีแนวทางการดูแลที่ครอบคลุม ทั้งด้านการรักษาพยาบาล การดูแลสุขภาพที่บ้าน การป้องกันโรค และการสร้างเสริมสุขภาพ ครอบครัวควรมีความรู้ในการปฏิบัติตาม หลักการดูแลผู้สูงอายุตามหลัก 8 อ เพื่อให้ผู้สูงอายุมีทั้งสุขภาพกายและใจที่แข็งแรง
นอกจากนี้ยังควรใส่ใจใน การดูแลสุขภาพของสมาชิกในครอบครัว ควรมีแนวทางในการปฏิบัติอย่างไร เพื่อให้ การดูแลผู้สูงอายุ เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ และลดภาระของผู้ดูแลโดยตรง การใช้บริการ คนดูแลผู้สูงอายุ หรือ การพยาบาลผู้สูงอายุ จากผู้เชี่ยวชาญก็เป็นอีกทางเลือกที่ช่วยให้ผู้สูงอายุได้รับการดูแลที่เหมาะสม
ท้ายที่สุด การส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุผ่าน การตรวจสุขภาพประจำปี การรับประทานอาหารที่เหมาะสม การออกกำลังกาย และการดูแลสุขภาพจิต จะช่วยลด ปัญหาผู้สูงอายุ และทำให้ผู้สูงอายุมีคุณภาพชีวิตที่ดี อยู่กับครอบครัวอย่างมีความสุข บริการของ NTK GoodHealth บริการดูแลผู้สูงอายุที่บ้าน ช่วยแบ่งเบาภาระของครอบครัวและยกระดับคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ สามารถปรึกษาผู้เชี่ยวชาญได้ที่ Tel. 082-791-6559 / 091-710-5596 และ LINE. @ntkgood
FAQ – คำถามที่พบบ่อย
Q1. โรคที่พบบ่อยในผู้สูงอายุมีอะไรบ้าง?
โรคที่พบบ่อยในผู้สูงอายุ ได้แก่ โรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง โรคหัวใจและหลอดเลือด โรคข้อเสื่อม และโรคสมองเสื่อม โรคเหล่านี้จัดอยู่ในกลุ่ม โรคผู้สูงอายุ หรือ โรคชรา ซึ่งต้องการการดูแลอย่างใกล้ชิด
Q2. การป้องกันโรคในผู้สูงอายุควรทำอย่างไร?
ควรตรวจสุขภาพประจำปี รับประทานอาหารที่เหมาะสม ออกกำลังกายเบา ๆ และปฏิบัติตาม หลักการดูแลผู้สูงอายุตามหลัก 8 อ การดูแลอย่างต่อเนื่องจะช่วยลดความเสี่ยงของ ปัญหาผู้สูงอายุ และโรคเรื้อรัง
Q3. ครอบครัวควรมีแนวทางการดูแลสุขภาพของผู้สูงอายุอย่างไร?
ครอบครัวควรศึกษาความรู้เกี่ยวกับ โรคที่พบบ่อยในผู้สูงอายุ และมีแนวทางการปฏิบัติ เช่น การติดตามการใช้ยา การจัดโภชนาการ และการดูแลสุขภาพจิต เพื่อให้สอดคล้องกับคำถามที่พบบ่อยว่า การดูแลสุขภาพของสมาชิกในครอบครัว ควรมีแนวทางในการปฏิบัติอย่างไร
Q4. การดูแลผู้สูงอายุติดบ้านหรือติดเตียงต้องระวังอะไร?
ต้องป้องกันแผลกดทับ รักษาความสะอาด ดูแลโภชนาการ และออกกำลังกายเบา ๆ เพื่อป้องกันกล้ามเนื้ออ่อนแรง หากจำเป็นสามารถใช้บริการ คนดูแลผู้สูงอายุ หรือ การพยาบาลผู้สูงอายุ เพื่อช่วยให้การดูแลมีประสิทธิภาพมากขึ้น
Q5. วิธีดูแลผู้สูงอายุให้สุขภาพดีมีอะไรบ้าง?
ตัวอย่างวิธีดูแล เช่น จัดบ้านให้ปลอดภัย จัดอาหารที่เหมาะสม ส่งเสริมการออกกำลังกาย ตรวจสุขภาพประจำปี ดูแลสุขภาพจิต ลดความเหงา และสร้างบรรยากาศครอบครัวที่อบอุ่น ซึ่งทั้งหมดนี้ช่วยลด โรคคนแก่ และภาวะเสื่อมของร่างกาย
Q6. การเจ็บป่วยของผู้สูงอายุเกี่ยวข้องกับพฤติกรรมสุขภาพอย่างไร?
พฤติกรรมสุขภาพ เช่น การรับประทานอาหาร การออกกำลังกาย และการจัดการความเครียด ล้วนมีผลต่อการเกิด โรคชราภาพ หากผู้สูงอายุไม่ดูแลตนเองก็จะเพิ่มโอกาสเกิดโรคหัวใจ เบาหวาน และความดันได้ง่ายขึ้น
